Het drijfverenmodel nodigt uit tot reflectie. Dat heb ik gemerkt tijdens mijn vele inleidingen in het land. Komende week heb ik de eer om bij Jong Aedes het gesprek hierover te voeren. Speciaal hiervoor heb ik bij drie corporaties hun missie in het drijfverenmodel geplot. Rochdale heeft net een nieuw, aansprekend koersdocument vastgesteld. Die zet ik naast missies van Portaal en De Alliantie. Voor de nieuwsgierigen in deze blog alvast een doorkijkje.
Dragers voor missies
In het drijfverenmodel heb ik een aantal mogelijke dragers voor missies gepositioneerd. Globaal gesproken liggen de missies van Rochdale en Portaal onder in het schema (= oriëntatie op het collectief) en van De Alliantie boven (= oriëntatie op het individu). Laten we de missies van deze corporaties eens nader bekijken.
Rochdale
Het woningbezit van Rochdale ligt voor een belangrijk deel in Amsterdam Nieuw West, Amsterdam Zuid Oost en Zaandam Oost. Dit zijn wijken die zijn opgenomen in het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. Dat programma betreft 20 gebieden in Nederland waar problemen zich opstapelen op het gebied van onderwijs, armoede, gezondheid, wonen en veiligheid. Rochdale herbergt dus flink wat maatschappelijke vraagstukken in haar buurten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Rochdale kiest voor het ‘werken aan sterke buurten’ en zich positioneert in het kwadrant van de BUURT.
De drijfveer achter deze keuze is dat Rochdale gaat voor ‘meer kansengelijkheid’. Rochdale grijpt hier dus terug op haar originele emancipatoire ontstaansgeschiedenis. Vanuit dat perspectief is Rochdale een ‘emancipatiemachine’ * (zie voetnoot).
De Alliantie
Bij De Alliantie staat ‘een thuis bieden’ centraal. Terwijl bij Rochdale de woning vooral een middel is, lijkt bij De Alliantie ‘het vastgoed’ meer een doel. Bij De Alliantie gaat het vooral om een gevarieerd aanbod van betaalbare, goede huizen in fijne buurten. Dat moet uiteindelijk wel leiden tot meer welbevinden.
Achter hun missie ligt wel een overtuiging, namelijk dat ze hiermee willen bereiken dat iedereen mee moet kunnen doen met de samenleving. Verder valt het op dat duurzaamheid een vooraanstaande plaats heeft in de missie. Alles overziend positioneert De Alliantie zich uiteindelijk vooral als een ‘betrokken huisvester’ *.
Portaal
Portaal is de contra-mal van De Alliantie. Ze positioneert zich als een ‘samenlevingsbouwer’. Portaal werkt aan buurten waar bewoners naar elkaar omkijken. Ze gelooft nadrukkelijk in de kracht van (gemengde) gemeenschappen. Portaal investeert daar projectmatig in en is niet bang voor vernieuwing.
Die bredere maatschappelijke blik zie je ook in de communicatie. Die richt zich veelal op het samenlevingsperspectief. Tegen die achtergrond is het dan ook niet verrassend dat Portaal woningzoekenden een stem wil geven.
Wat valt op
Het drijfverenmodel kan vooral helpen om doel en middel beter te onderscheiden. Corporaties zijn primair natuurlijk een sociale huisvester. Maar is een woning daarbij nu een doel of middel. Corporaties waren begin 20e eeuw het maatschappelijk voertuig om gezondheid te verbeteren en emancipatie te versnellen. In de loop van de 20e eeuw vervaagden veel van dergelijke ideologische en maatschappelijke drijfveren. Corporaties werden steeds meer sociale vastgoedbedrijven waarbij de bewoners ‘klanten’ werden.
Nu complexe maatschappelijke vraagstukken zich steeds meer concentreren in het corporatiebezit wordt voor corporaties het samenlevingsperspectief steeds belangrijker. En omdat samenlevingsvraagstukken er overal verschillend uitzien, gaan drijfveren van corporaties zich ook onderscheiden. En daarmee ook de inzet van hun vastgoed. Die verschillen zien we nu ook tussen de drie besproken corporaties.
Zorgdragen of bijdragen
Ter afsluiting nog een laatste heikel punt. Het is altijd de vraag waar corporaties nu wel en niet verantwoordelijk voor zijn. Om verwachtingen hierin te kunnen temperen, is in het drijfverenmodel het onderscheid gemaakt tussen ‘zorgdragen voor’ en ‘bijdragen aan’. Zorgdragen doe je vooral voor woningen; bijdragen doe je vooral aan gekozen maatschappelijke doelen of gewenste impact. Door Portaal en Rochdale wordt dit onderscheid in zorg- en bijdragen ook gebruikt. Dit sluit aan bij de nieuwste Aedes-visie.
.
voetnoot
* Het drijfverenmodel onderscheidt vier ‘archetypen’: de vastgoedcorporatie, de betrokken huisvester, de emancipator en de samenlevingsbouwer.
BLOGS LÉON BOBBE 